صد سال با دارالمعلمین (پریسا نکویی)
- یکشنبه, آذر ۱۸, ۱۳۹۷, ۶:۲۹
- خاطره, شخصیت ها, شخصیت های علمی, شخصیت های فرهنگی, مطالب آموزنده, مقالات
- 1,354 views
- ثبت نظر
دستنوشته خانم پریسا نکویی
پریسا نکویی، دکترای شیمی تجزیه از دانشگاه اصفهان و سرپرست آزمایشگاه شیمی مرکز تحقیقات معلمان استان اصفهان
در خرداد ماه ۱۳۵۸ در اصفهان در محله چهارسوق شیرزایها خانوادهای فرهنگی به دنیا آمدم. دوره ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان را به ترتیب در دبستان راضیه، مدرسه راهنمایی آسیه و دبیرستان فردوس واقع در خیابان ابوذرگذراندم. از آنجا که به شدت به خانواده وابسته بودم فقط رشتههای تحصیلی دانشگاه اصفهان را انتخاب کردم. در اولین رشته پس از پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی یعنی رشته شیمی کاربردی ستارهدار پذیرفته شدم. رشتههای ستارهدار رشتههایی بودند که شخص در صورت نیاز به نیرو میتوانست به استخدام آموزش و پرورش درآمده و پس از دریافت مدرک کارشناسی حدود ۱۰۰۰ ساعت کلاسهای آموزشی مربوط به فنون تدریس و روانشناسی را در تابستان بگذراند.
دوره کارشناسی، کارشناسی ارشد و درنهایت دکترا را در دانشگاه اصفهان با رتبهی اول فارغالتحصیل شدم. پس از آن به عنوان نیروی آموزش و پرورش در زرین شهر به صورت تمام وقت مشغول به تدریس شدم. لازم به ذکر است که در حین دوران تحصیل نیز علاوه بر دبیرستان شاهد زرین شهر به عنوان سرگروه شیمی زرین شهر، سرگروه شیمی استان، مدرس شیمی دانشگاه پیام نور و دانشگاه فرهنگیان مشغول به خدمت بودم.
در سال ۱۳۹۱ به عنوان مدرس درس شیمی در دانشگاه جامع علمی-کاربردی مشغول به کار شدم. روز اول ورود به کلاس را هرگز فراموش نمیکنم. کلاسی با ۶۰ نفر دانشجو که در ردههای سنی ۲۰ تا ۵۰ سال خسته و افسرده نشسته بودند. از آنجا که تجربه تدریس در دانشگاه علمی-کاربردی را نداشتم مطابق با سرفصل کتاب شروع به تدریس کردم. دانشجویان همه ساکت بودند و کسی چیزی نمینوشت. حتی یک سوال هم از طرف هیچ کس مطرح نمیشد. ساعت اول به پایان رسید و من خسته و دلزده برای استراحت به اتاق اساتید رفتم. هنوز ننشسته بودم که دو دانشجو وارد اتاق شده و نشستند. یکی از آنها گفت: “استاد ما همگی کار میکنیم و برای ارتقای شغل خود به گونهای مجبور شدیم که ادامه تحصیل بدهیم ولی ازآنجا که اکثراً دانش آموزان ضعیفی بودهایم لذا در فهم مطالب کاملاً ناتوانیم. لطفاً کلاسی خصوصی تشکیل داده و مبلغ مورد نظر خود را بیان کنید و در آن کلاس، سوالات امتحانی را به ما داده و با ما کار کنید تا نمره قبولی را کسب کنیم. از نظر هرینه هم نگران نباشید چون ما هزینه شرکت در کلاس را بین خودمان تقسیم کرده و به صورت جمعی میپردازیم.”
با شنیدن این مطالب به شدت عصبانی شدم ولی مشاهده چهره خسته و دستهای زحمتکش آنها، اجازه بروز عصبانیت را از من گرفت. کمی آب خورده و به آرامی گفتم: “من به شما قول میدهم که اگر در کلاس به مطالب درسی، خوب گوش داده و هرجا که مطلبی را نفهمیدید از من توضیح اضافی بخواهید و تمرینهای کلاسی را نیز حل کرده و در جلسه بعد همراه خود بیاورید، همهی شما تاکید میکنم همهی شما با نمرههای خوب این درس را پاس کرده و نیازی به کلاس خصوصی نخواهید داشت.”
آن دو دانشجو کمی مِن مِن کرده و سپس برخاسته و از اتاق خارج شدند. ساعت دوم وارد کلاس شدم و قبل از شروع درس شروع به صحبت کردم. به آنها گفتم: “کار جوهرهی مرد است. من درک میکنم که شما انسانهای دلسوز و زخمتکشی هستید که برای به دست آوردن روزی حلال برای خانواده خود تلاش کرده و اکنون افتخار ادامه تحصیل را کسب نمودهاید. من با آگاهی از تمام گرفتاریها و مشکلات شما این درس را به گونهای آغاز کرده، ادامه داده و به پایان میرسانم که در نهایت شما با خاطرهای خوش و کسب نمرهای عالی این واحد درسی را بگذرانید.”
ابتدا حضور و غیاب کردم. عادت من این بود که اسامی دانش آموزان و دانشجویان را در یکی دو جلسه اول حفظ میکردم. به نظر من حفظ کردن اسامی دانش آموزان یکی از مهمترین عوامل در موفقیت معلم در امر آموزش است. به این ترتیب هر دانشجویی که از من سوال میکرد نام او را بیان کرده و از این که به دقت به درس گوش داده، ابراز رضایت و خرسندی میکردم. اگر حواس دانشجویی پرت میشد او را به اسم صدا زده و با جملهای دوستانه و مودبانه نظیر اینکه “امروز سرحالتر از دیروز به نظر میرسید” و یا جملات مشابه، حواس او را به مطلب درسی جلب میکردم. در حین تدریس همواره بر نکات مثبت دانشجویان تاکید میکردم. مثلاً اگر دانشجویی خط زیبایی داشت هنگام حل تمرین به او میگفتم که قدر این موهبت الهی را بداند و یا اگر دانشجویی مرتب و منظم بود، نام او را گفته و نظم و ترتیب او را میستودم. این گونه بود که به تدریج همه دانشجویان در جلسات بعدی در حین تدریس سوال میپرسیدند و روزبهروز علاقهمندتر میشوند.
روز اول، شغل هرکدام را پرسیدم و در میانه تدریس نکتهای در مورد ارتباط علم شیمی با شغل مثلاً آقای کاظمی بیان کردم. اینگونه بود که دانشجویان به شیمی به عنوان رشتهای کاربردی و ملموس مینگریستند. همین فعالیت را میتوان در مورد شغل پدر دانش آموزان نیز انجام داد. در جلسات آینده نیز از آنها خواستم هریک در مورد ارتباط شغل خود با علم شیمی مقالهای کوتاه آماده کرده و به مدت ۱۰ دقیقه در کلاس درس برای دیگران بازگو نمایند. کلاسی که روز اول با خستگی و دلزدگی شروع شده بود در جلسات بعدی با دانشجویانی تمیز، مرتب، خوش اخلاق و باانگیزه ادامه پیدا کرد به گونهای که روزبهروز با دیدن چهره شاد و پرانرژی آنها شاد میشدم و با عشق و لذت تدریس میکردم.
بنابراین وظیفه معلم تنها آموزش صرف نیست. معلم باید از جنس دانش آموز باشد، او را درک کند و حود را در موقعیت او قرار دهد و پس از برقراری رابطه عاطفی دوستانه، آموزش را با عشق و لذت ادامه دهد. بزرگی میفرماید انسانهای بزرگ بر خودشان سخت میگیرند و انسانهای کوچک بر دیگران.
در پایان آن ترم تمام دانشجویان با نمره بالاتر از ۱۷ موفق به گذراندن واحد درسی شیمی عمومی شدند.
در همان سال به سمت سرپرست آزمایشگاه شیمی مرکز تحقیقات معلمان استان اصفهان درآمدم. تجربه کار آزمایشگاهی من در کار با دستگاههایی نظیر اسپکتروفوتومتر، Autolab، IR و دستگاههایی مشابه بود که متاسفانه هیچ یک در سطح دبیرستان کارایی نداشت. خوشبختانه در آزمایشگاه، اساتید پیشکسوتی نظیر استاد احمد مدرس صادقی و استاد جعفر شیخالاسلام نیز حضور داشتند که من هنگام آغاز کار در مرکز از محضر این اساتید بهره جستم. در آن سال با همکاری این اساتید به خصوص استاد مدرس صادقی همه آزمایشاتی را که امکان انجام در مقطع ابتدایی، متوسطه اول و متوسطه دوم داشت جمعآوری کردیم. سپس مطالب کتب درسی شامل علوم ابتدایی، علوم متوسطه اول و شیمی دبیرستان را خط به خط مطالعه کردیم و به طراحی آزمایشاتی پرداختیم که به فهم بهتر مطالب عنوان شده در کتب درسی کمک کنند. این آزمایشات به گونهای طراحی میشدند که حتیالامکان ساده باشند، در اجرای آنها از مواد شیمیایی کم خطر یا بیخطر استفاده شده باشد، با مواد و وسایل در دسترس قابل انجام باشند و معلم بتواند در حداقل زمان آنها را در کلاس درس اجرا کند. لذا مجموعهای مدون در سه مقطع ابتدایی، متوسطه اول و متوسطه دوم تهیه و گردآوری شد که در دورههای ضمن خدمت آزمایشگاهی که به همت مدیریت مرکز اجرا میشد و همچنان نیز ادامه دارد در اختیار همکاران قرار میگرفت. به این ترتیب آموزگاران دوره ابتدایی و نیز دبیران متوسطه اول و دوم، این آزمایشات را به صورت عملی در آزمایشگاه انجام میدادند و در حین کار از راهنمایی ما برخوردار میشدند.
خوشبختانه تمام شرکت کنندگان این دورهها با رضایت کامل آنها را به پایان میرسانند و معتقدند این دورهها از معدود دورههایی است که معلم شخصاً آزمایشات را به صورت عملی انجام میدهد و با چالشهای خاص هر آزمایش آشنا میشود. متاسفانه در اغلب دورههای ضمن خدمت مدرس دوره متکلم وحده بوده و با سخنرانی و بیان مطالب تئوری به اجرای دوره میپردازد. درواقع درس آزمایشگاه به گونهای است که بهتر است معلم (به خصوص معلمین جوان و کم سابقه) آزمایش را قبلاً زیر نظر فردی متخصص انجام دهد تا در کلاس درس با آرامش و طیب خاطر به اجرای آزمایش در کلاس درس بپردازد. انجام آزمایش توسط معلم در دورههای مذکور به وی کمک میکند که بر ترس ناشی از انجام اشتباه یا بدون نتیجه آزمایش فائق آمده، با مشکلاتی که ممکن است در حین اجرای آزمایش به وجود آید آشنا شده و به رفع آنها اقدام نماید.
همزمان با تالیف کتب جدید آزمایشگاه علوم تجربی (۱) و (۲) بر آن شدیم آزمایشات کتب جدید را در دورههای ضمن خدمت آزمایشگاهی قرار دهیم تا معلمان با نحوه انجام آزمایشات جدید آشنا شوند. فقدان راهنمای انجام آزمایشات این کتب، ما را بر آن داشت که به تالیف راهنمای جامع آزمایشهای شیمی پایه دهم و یازدهم بپردازیم. این راهنما شامل متن صحیح انجام آزمایشات کتاب درسی به صورت مرحله به مرحله همراه با تصاویر هر مرحله، واکنشهای شیمیایی انجام شده در هر مرحله، پاسخ به پرسشهای هر آزمایش و نیز ۱۵۰ تست طراحی شده از آزمایشات کتاب درسی است که میتواند به عنوان یک مرجع علمی مناسب مورد استفاده همکاران مدرس آزمایشگاه قرار گیرد. تالیف این راهنما سبب شد در سال گذشته رتبه اول کیفیت بخشی به آزمایشگاه علوم تجربی به ما اختصاص داده شود.
در حال حاضر با تدوین برنامههای جدید به گونهای پیش میرویم که با یاری خداوند بتوانیم بخش اندکی از مشکلات همکاران عزیز در اجرای آزمایشات شیمی را برطرف نماییم.